Jill en Ellen Keppens staan naast elkaar, met hun kenmerkende krullen, een vergrootglas voor hun ogen en een wattenstaafje in de hand. Minutieus werken ze aan een groot werk van Jacob Jordaens in een depot van het KMSKA (Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen), verstopt in de Antwerpse haven. De dames werken tegen de klok, want ze moeten klaar zijn voor een tentoonstelling in Venetië.

Het KMSKA lanceerde onlangs een maandelijkse vlog over die restauraties, waarin de zussen, een eeneiige tweeling, de hoofdrol spelen. Jill werkt aan de rechterkant, Ellen werkt links. ‘We werken graag samen en dat gaat goed, we blijven elk aan onze kant van het schilderij’, zegt Jill. ‘Het wordt alleen moeilijker als we naar het midden toewerken en we op een hele kleine oppervlakte zitten. Als dan één iemand het licht van de ander blokkeert, moet iemand even plaats ruimen’, vult Ellen aan.

Een ‘package deal’, zo omschrijven ze zichzelf. ‘Als het echt moet, doen we ook afzonderlijk opdrachten, maar het is gewoon veel leuker om samen te werken. We weten wat we aan elkaar hebben.’ Al is het deels ook uit praktische overwegingen. ‘Wij hebben maar één auto’, zegt Jill. Omdat de twee behalve in Antwerpen ook geregeld opdrachten kregen uit Brugge, besloten ze ook om daar samen te gaan wonen.

Plastische chirurgie

De zussen hebben er duidelijk plezier in als ze samen kunstwerken onder handen nemen. ‘Het is een heel bijzondere eer dat we al die grootmeesters niet alleen van dichtbij mogen bekijken, maar ook bestuderen, aanraken en restaureren. Dat we dat samen mogen doen, maakt het des te leuker.’

Terwijl ze de dikke, gele vernislaag verwijderen van het werk van Jordaens, doen ze ook nog enkele ontdekkingen. Zo zien ze dat in 1951 wel wat vrijer met het penseel werd omgegaan. Een soort fotoshop of plastische chirurgie avant la lettre, eigenlijk. ‘Het personage ‘Psyche’, een naakte vrouw centraal in het schilderij, kreeg in 1951 vollere borsten en haar armen en buik werden afgeslankt. Dat kan niet anders dan een mannelijke restaurateur geweest zijn’, zegt Ellen lachend. ‘Dergelijke aanpassingen bekijken en bespreken we. Welke zijn waardevol om te behouden en welke verwijderen we? We willen allebei zo dicht mogelijk bij het originele werk komen.’

Last met de security

Het is veeleer per toeval dat Jill en Ellen in de kunst rolden. ‘We hadden niet echt een kunstzinnige familie, maar onze interesse lag daar wel van kindsbeen af. Wij spoorden onze ouders aan om naar musea te gaan.’

Het was in het begin hard werken om genoeg opdrachten binnen te halen. De eerste grote opdracht herinneren de zussen zich nog, want het was meteen ook een grote ontdekking. ‘Het was een werk dat toegeschreven werd aan Jan Steen, wat op zich al wel goed was. Maar dan begonnen we met de restauratie en vonden we de handtekening die bevestigde dat het ook echt een Jan Steen was. Dat was echt fantastisch.’

In het weekend wordt de penseel wel even weggelegd. ‘We schilderen nog wel graag, maar na een werkweek hebben we zin om iets totaal anders te doen, zoals dansen bijvoorbeeld. Dan zullen we ook niet snel naar een museum of tentoonstelling trekken. We willen altijd te dicht bij de schilderijen ­komen, en dan wordt de security zenuwachtig.’